زمان گسترده یا به زبان ترکی استانبولی Geniş Zaman یکی از زمانهای بسیارپرکاربرد در زبان ترکی استانبولی است. معادل این زمان در فارسی، زمان حال ساده است و برای بیان روتینهای زندگی، عاداتها، حقایق و واقعیتها، آداب و رسوم و احتمال استفاده میشود. در این مقاله از آموزش زمان گسترده ترکی استانبولی همراه ما باشید تا درک عمیقتری از نحوه استفاده و کاربرد این گرامر داشته باشید.
مثال از زمان گسترده ( Geniş Zaman ) ترکی استانبولی
به مثالهای زیردقت کنید.
| من ورزش میکنم. | Ben spor yaparım |
| من اکثر اوقات زود بیدار میشویم. | Biz çoğu zaman erken kalkarız |
| خورشید از مشرق طلوع میکند. | Güneş doğudan doğar |
| ایرانیها درشب یلدا جشن میگیرند. | İranlılar Yelda Gecesini kutlarlar |
| هوا ابری است، احتمالا باران ببارد. | Hava bulutlu, belki yağmur yağar |
| Fiil kökü + Zaman eki + Kişi Eki |
همانطور که در بالا میبینید بای ساختن فعل آینده، پس از ریشه فعل پسوند زمان آینده وسپس شناسه شخص میآید.
| -ar | A , I , O , U |
| -er | E , İ , Ö , Ü |
اگر ریشه فعل بیصدا تمام شود و دو یا چند سیلابی باشد، با توجه به آخرین صدادار ریشه فعل و براساس جدول زیر یکی از پسوندهای ır , ir , ur , ür میآید.
| A , I | Ir |
| E , İ | İr |
| O , U | Ur |
| Ö , Ü | Ür |
بعد از پسوند زمان، شناسه شخص(KİŞİ EKİ) میآید.در زیر شناسه شخص آورده شده است که براساس پسوند زمان انتخاب میکنیم.
| Ben ( من ) | Im / İm / Um / Üm |
| Sen( تو ) | Sın / Sin / Sun /Sün |
| O( او ) | — |
| Biz( ما ) | Iz / İz / Uz / Üz |
| Siz( شما ) | Sınız / Siniz / Sunuz / Sünüz |
| Onlar (آنها ) | Lar / Ler |
شناسه شخص را براساس آخرین صدادار انتخاب میکنیم.
اگر آخرین صدادار اسم یا صفت a , ı باشد ؛ حالت I را انتخاب میکنیم.
اگر آخرین صدادار اسم یا صفت e , i باشد ؛ حالت İ را انتخاب میکنیم.
اگر آخرین صدادار اسم یا صفت o , u باشد ؛ حالت U را انتخاب میکنیم.
اگر آخرین صدادار اسم یا صفت ö , ü باشد ؛ حالت Ü را انتخاب میکنیم.
در سوم شخص جمع یعنی Onlar براساس آخرین صدادار و جدول زیر انتخاب میکنیم.
| Lar | A , I , O , U |
| Ler | E , İ , Ö , Ü |
برای مثال صرف فعل Okumak
| Okumak oku | |
| میخوانم | Okurum |
| میخوانی | Okursun |
| میخواند | Okur |
| میخوانیم | Okuruz |
| میخوانید | Okursunuz |
| میخوانند | okurlar |
در فعل Okumak ریشه فعل یعنی Oku با حرف صدادار تمام شده است، بنابراین پسوند “ r “ میگیرد.
| من هر روز کتاب میخوانم. | Ben her gün kitap okurum. |
| آنها زود بیدار میشوند. | Onlar erken uyurlar. |
| اکثرا درس ۰ کلاس ) ساعت ۸ شروع میشود. | Ders çoğu zaman saat 8’de başlar. |
| Yapmak Yap | |
| انجام میدهم | Yaparım |
| انجام میدهی | Yaparsın |
| انجام میدهد | Yapar |
| انجام میدهیم | Yaparız |
| انجام میدهید | Yaparsınız |
| انجام میدهند | Yaparlar |
در فعل Yapmak ریشه فعل یعنی Yap، بیصدا تمام شده است و تک سیلابی میباشد و چون آخرین صدادارش a است، بنابراین پسوند ar میگیرد.
| Bazen ben yemek yaparım. | گاهی من آشپزی میکنم. |
| Biz bazen balığa gideriz. | ما گاهی به ماهیگیری میرویم. |
| Kardeşim kitaplığı siler. | خواهرم کتابخانه را پاک میکند. |
| Düşünmek düşün | |
| فکر میکنم | Düşünürüm |
| فکر میکنی | Düşünürsün |
| فکر میکند | Düşünür |
| فکر میکنیم | Düşünürüz |
| فکر میکنید | Düşünürsünüz |
| فکر میکنند | Düşünürler |
در فعل Düşünmek ریشه فعل یعنی Düşün، بیصدا تمام شده است و دو سیلابی میباشد و چون آخرین صدادارش ü است، بنابراین پسوندür میگیرد.
| همیشه به تو فکر میکنم. | Her zaman seni düşünürüm |
| درباره اتفاقات دیروز صحبت میکنیم. | Dünkü olayları konuşuruz |
| من همیشه بطور منظم درس میخوانم. | Ben hep düzenli ders çalışırım |
افعال استثنا در زمان گسترده بیصدا تمام میشوند و تک سیلابی هستند اما طبق قواعد گرامری پسوند ar یا er نمیگیرند و پسوند ır , ir , ur , ür میگیرند. این ۱۳ فعل عبارتند از:
| میگیرد | Al-ır | میداند | Bil-ir |
| پیدا میکند | Bul-ur | میایستد | Dur-ur |
| میآید | Gel-ir | میبیند | Gör-ür |
| میماند | Kal-ır | میشود | Ol-ur |
| میمیرد | Öl-ür | گمان میکند | San-ır |
| میرسد | Var-ır | میدهد | Ver-ir |
| میزند | Vur-ur |
به مثالهای زیر دقت کنید.
| من هر هفته از کتابخانه یک کتاب میگیرم. | Ben her hafta kütüphaneden bir kitap alırım |
| پروانهها یک روز زندگی میکنند،بعد میمیرند. | Kelebekler bir gün yaşar, sonra ölür |
| انسانها معمولا درفصل زمستان سرما میخورند. | İnsanlar genellikle kışları grip olur |
| هر صبح ساعت ۸ به مدرسه میرسم. | Okula her sabah saat sekizde varırım |
| پرستاران به بیماران آمپول میزنند. | Hemşireler hastalara iğne vururlar |
برای منفی کردن فعل در زمان Geniş کافیست به ریشه فعل یکی از پسوندهای منفیساز me , ma , mez , maz بیفزاییم و بعد ازپسوند منفیساز، پسوند شخصی میآید. برای Ben و Biz پسوند me , ma و برای سایر اشخاص پسوند mez , maz میآِید.
F.K + me / ma + k.e mez / maz |
صرف فعل Sevmek به صورت منفی
| Sevmek Sev | |
| دوست ندارم | Sevmem |
| دوست نداری | sevmezsin |
| دوست ندارد | Sevmez |
| دوست نداریم | sevmeyiz |
| دوست ندارید | Sevmezsiniz |
| دوست ندارند | Sevmezler |
صرف فعل Yapmak به صورت منفی
| Yapmak Yap | |
| انجام میدهم | Yapmam |
| انجام میدهی | Yapmazsın |
| انجام میدهد | Yapmaz |
| انجام میدهیم | Yapmayız |
| انجام میدهید | Yapmazsınız |
| انجام میدهند | yapmazlar |
به مثالهای زیر دقت کنید.
| از تو بسیار ناراحت است، اصلا نمیبخشد. | Sana çok kırgın, asla affetmez. |
| ما در تعطیلات آشپزی نمیکنیم. | Biz tatillerde yemek yapmayız. |
| من اصلا رانندگی نمیکنم. | Ben asla araba kullanmam. |
| آنها زود بازنمیگردند. | Onlar erken dönmezler. |
از حالت سوالی زمان Geniş برای بیان درخواست یا خواهش استفاده میشود.
به مثالهای زیر دقت کنید.
| Tuzluğu uzatır mısın? | نمکدان را میدهی؟ |
| Pencereyi açar mısınız? | پنجره را باز میکنید؟ |
| Bana yardım eder misiniz? | به من کمک میکنید؟ |
| Bir kahve alır mısın? | یک قهوه میگیری؟ |
| Kapıyı kapatır mısın? | در را میبندی؟ |
| Bana su getirir misiniz? | برای من آب میآوری؟ |
| Bu soruyu cevaplar mısınız? | به این سوال جواب میدهی؟ |
| Araba sürer misin? | رانندگی میکنی؟ |
| Bana kalemi verir misin? | قلم را به من میدهی؟ |
| Beni bekler misin? | منتظر من میمانی؟ |
زمان گسترده (Geniş Zaman) در ترکی استانبولی، معادل زمان حال ساده در فارسی است و برای بیان عادات، حقایق، آداب و رسوم و احتمالات استفاده میشود. ساختار آن شامل حذف پسوندهای mek و mak از فعل، افزودن پسوند زمان، و سپس شناسه شخصی است. برای مثال، در فعل “Okumak” ریشه “Oku” با پسوند “r” به “Okur” تبدیل میشود. فعل‌ها بر اساس صدای آخر ریشه، پسوندهای مختلفی میگیرند. همچنین، فعل‌ها می‌توانند منفی و سوالی شوند. این زمان بسیار پرکاربرد و مهم در یادگیری زبان ترکی استانبولی است.
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.