زمان حال استمراری یکی از زمانهای بسیار پرکاربرد است و برای بیان موقعیتهای زیر از این زمان استفاده میکنیم.
A) برای بیان کاری که در همین لحضه انجام میشود و قیدهای زمان şimdi و Şu an نشان دهنده “همین لحظه” هستند.
Şimdi
الان
Şu an
این لحظه
.Şimdi yemek yapıyorum
الان آشپزی میکنم.
.Şu an ders çalışıyorum
این لحظه درس میخوانم.
.Şimdi annemle konuşuyorum
الان با مادرم صحبت میکنم.
B) برای بیان کاری که به صورت روتین روزانه، هفتگی، ماهانه و یا حتی سالانه انجام میدهیم. برای مثال
.Ben her gün okula gidiyorum
من هر روز به مدرسه میروم.
.Haftada iki gün Türkçe dersim var
در هفته دو روز درس زبان ترکی دارم.
.Her ay dağcılık yapıyorum
هر ماه کوهنوردی میکنم.
.Yılda üç kez yolculuk yapıyorum
در سال سه بار به مسافرت میروم.
C) برای بیان آینده نزدیک برنامهریزی شده از زمان حال استمراری استفاده میکنیم.
.Ali yarın İstanbul’a gidiyor
علی فردا به استانبول میرود.
.Onlar haftaya eve dönüyorlar
آنها هفته آینده به خانه بر میگردند.
ساخت فعل در زبان ترکی استانبولی
برای ساختن فعل در این زبان ابتدا ریشه فعل، سپس پسوند زمان و در انتها شناسه شخصی میآید.
مصدرها در ترکی استانبولی همراه با mek یا mak هستند. از مصدرها mek و mak را حذف میکنیم و ریشه فعل به دست میآید. مثالهای نوشته شده در جدول را ببینید.
مصدر | معنای فارسی | ریشه فعل |
Okumak | خواندن | oku |
Dinlemek | گوش کردن | dinle |
yazmak | نوشتن | yaz |
همانطور که میبینید mek و mak را حذف میکنیم و ریشه فعل به دست میآید.
بعد از ریشه فعل، پسوند زمان را اضافه میکنیم. پسوند زمان حای استمراری YOR است.باید بخاطر داشته باشیم که قبل از YOR حتما یکی از حروف I , İ , U, Ü می آید.
( i , ı , u , ü ) yor
و در نهایت شناسه شخص را اضافه میکنیم. شناسه شخص با توجه به فاعل، طبق جدول زیر انتخاب میشود.
ضمایر فاعلی | معنای فارسی | شناسه شخصی |
BEN | من | UM |
SEN | تو | SUN |
O | او | —- |
BİZ | ما | UZ |
SİZ | شما | SUNUZ |
ONLAR | ایشان | LAR |
به صرف فعل OKUMAK دقت کنید.
گام اول: بعد از حذف MAK از مصدر، ریشه فعل به دست می آید.ریشه فعل میشود OKU
گام دوم: پسوند زمان حال استمرای یعنی YOR میآید.
نکته مهم: اگر ریشه فعل با یکی از حروف I , İ , U , Ü تمام شود؛ فقط YOR اضافه میکنیم.
OKU با U تمام شده است و فقط YOR اضافه میکنیم.
گام سوم: شناسه شخص را با توجه به فاعل اضافه میکنیم.
ضمایر فاعلی | معنای فارسی | شناسه شخصی |
BEN | من | UM |
SEN | تو | SUN |
O | او | —- |
BİZ | ما | UZ |
SİZ | شما | SUNUZ |
ONLAR | ایشان | LAR |
در این مرحله فعل Okumak را صرف میکنیم.
Oku + yor + um okuyorum
Oku yor um | میخوانم |
Okuyorsun | میخوانی |
Okuyor | میخواند |
okuyoruz | میخوانیم |
Okuyorsunuz | میخوانید |
okuyorlar | میخوانند |
.Ben kitap okuyorum
من کتاب میخوانم.
.Biz dergi okuyorsunuz
ما مجله میخوانیم.
صرف فعل Yazmak
گام اول: در ابتدا ا حذف کردن mak از مصدر، ریشه فعل را به دست میآوریم. ریشه فعل میشود Yaz
گام دوم: اضافه کردن پسوند زمان
ریشه فعل با حرف بیصدای Z تمام شده است.
اگر ریشه فعل با حروف بیصدا تمام شود؛ با توجه به آخرین صدادار ریشه فعل از و طبق جدول زیر یکی از حروف صداداری که باید قبل از YOR بیاید را انتخاب میکنیم.
نکته مهم: قبل از YOR حتما یکی از حروف I , İ , U, Ü میآید.
A , I | I |
E , İ | İ |
O , U | U |
Ö , Ü | Ü |
ریشه فعل yaz است و با حرف بیصدای z تمام شده است. بنابراین براساس آخرین صدادار ریشه یعنی a، یکی از حروف صدادار مناسب قبل از yor را انتخاب میکنیم.
براساس a، حرف I را انتخاب میکنیم.
Ben yaz ıyor um | من می نویسم |
Sen yazıyorsun | تو می نویسی |
O yazıyor | او می نویسد |
Biz yazıyoruz | ما می نویسیم |
Siz yazıyorsunuz | شما می نویسید |
Onlar yazıyorlar | ایشان می نویسند |
صرف فعل dinlemek
گام اول: در ابتدا با حذف کردن mek از مصدر، ریشه فعل را به دست میآوریم. ریشه فعل میشود dinle
گام دوم: اضافه کردن پسوند زمان
ریشه فعل با حرف صدادار E تمام شده است.
اگر ریشه فعل با حروف صدادارA , E , O , Ö تمام شود؛ این حروف را حذف میکنیم و سپس با توجه به آخرین صدادار ریشه فعل از و طبق جدول زیر یکی از حروف صداداری که باید قبل از YOR بیاید را انتخاب میکنیم.
نکته مهم: قبل از YOR حتما یکی از حروف I , İ , U, Ü میآید.
A , I | I |
E , İ | İ |
O , U | U |
Ö , Ü | Ü |
Ben dinl iyor um | من گوش میکنم |
Sen dinliyorsun | تو گوش میکنی |
O dinliyor | او گوش میکند |
Biz dinliyoruz | ما گوش میکنیم |
Siz dinliyorsunuz | شما گوش میکنید |
Onlar dinliyorlar | ایشان گوش میکنند |
ساخت حالت منفی زمان حال استمراری
برای بیان کاری که انجام نمیشود؛ از حالت منفی استفاده میکنیم. برای مثال: من کار نمیکنم.
برای ساختن فعل منفی زمان حال استمراری ابتدا ریشه فعل، سپس پسوند منفی ساز و پسوند زمان و شناسه های شخص میآید.
فعل زمان حال استمراری ===== شناسه شخصی + پسوند زمان + پسوند منفی ساز + ریشه فعل
گام اول: در ابتدای مقاله با ریشه فعل آشنا شدیم.( mek یا mak را از مصدر حذف میکنیم)
گام دوم: پسوندهای منفی ساز mı / mi / mu / mü میباشند و براساس آخرین صدا دار ریشه فعل، طبق جدول زیر انتخاب میشوند.
A , I | mı |
E , İ | mi |
O , U | mu |
Ö , Ü | mü |
پس از پسوند منفی ساز، پسوند زمان و شناسه شخص می آید که هر دو ثابت هستند.
پسوند زمان همیشه YOR است و اینکه با چه حرفی تمام شده است اهمیتی ندارد.
ضمایر شخص در ابتدای مقاله آورده شده است و صرفا جهت یادآوری دوباره نوشته میشود.
ضمایر فاعلی | معنای فارسی | شناسه شخصی |
BEN | من | UM |
SEN | تو | SUN |
O | او | —- |
BİZ | ما | UZ |
SİZ | شما | SUNUZ |
ONLAR | ایشان | LAR |
در این مرحله فعل Okumak را به صورت منفی صرف میکنیم.
Oku + mu + yor + um okumuyorum
گام اول: با حذف mak از مصدر، ریشه فعل را به دست میآوریم.
Okumak
oku
گام دوم: آخرین حرف صدادار ریشه فعل U میباشد. بنابراین پسوند منفی ساز mu را انتخاب میکنیم.
okumu
گام سوم: اضافه کردن پسوند زمان که در همیشه YOR است. (در حالت منفی آخرین حرف فعل اهمیت ندارد.)
گام چهارم: شناسه های شخص با توجه به فاعل اضافه میشود.
Oku mu yor um | نمیخوانم |
Okumuyorsun | نمیخوانی |
Okumuyor | نمیخواند |
okumuyoruz | نمیخوانیم |
Okumuyorsunuz | نمیخوانید |
okumuyorlar | نمیخوانند |
Ben gazete okumuyorum
من روزنامه نمیخوانم.
.O kitap okumuyor
او کتاب نمی خواند.
در ادامه مثالهای دیگری آورده شده است.
صرف فعل yazmak به صورت منفی
گام اول: با حذف mak از مصدر، ریشه فعل را به دست میآوریم. yazmak
yaz
گام دوم : آخرین حرف صدادار ریشه فعل A میباشد. بنابراین پسوند منفی ساز mı را انتخاب میکنیم.
yazmı
گام سوم: اضافه کردن پسوند زمان که در همیشه YOR است. ( در حالت منفی آخرین حرف فعل اهمیت ندارد.)
گام چهارم: شناسههای شخص با توجه به فاعل اضافه میشود.
Ben yaz mıyor um | من نمینویسم |
Sen yazmıyorsun | تو نمینویسی |
O yazmıyor | او نمینویسد |
Biz yazmıyoruz | ما نمینویسیم |
Siz yazmıyorsunuz | شما نمینویسید |
Onlar yazmıyorlar | ایشان نمینویسند |
.Biz mektup yazmıyoruz
ما نامه نمینویسیم.
.Onlar reçete yazmıyorlar
آنها نسخه نمینویسند.
صرف فعل dinlemek به صورت منفی
گام اول: با حذف mek از مصدر، ریشه فعل را به دست میآوریم.
dinlemek
dinle
گام دوم: آخرین حرف صدادار ریشه فعل E میباشد. بنابراین پسوند منفیساز mi را انتخاب میکنیم.
dinlemi
گام سوم: اضافه کردن پسوند زمان که در همیشه YOR است. (در حالت منفی آخرین حرف فعل اهمیت ندارد.)
گام چهارم: شناسههای شخص با توجه به فاعل اضافه میشود.
Ben dinle mi yor um | من گوش نمیکنم |
Sen dinlemiyorsun | تو گوش نمیکنی |
O dinlemiyor | او گوش نمیکند |
Biz dinlemiyoruz | ما گوش نمیکنیم |
Siz dinlemiyorsunuz | شما گوش نمیکنید |
Onlar dinlemiyorlar | ایشان گوش نمیکنند |
.Biz radyo dinlemiyoruz
ما به رادیو گوش نمیکنیم.
.Biz her sabah radyo dinlemiyoruz
ماهر صبح به رادیو گوش نمیکنیم.
حالت سوالی در زمان حال استمراری
لطفا به جملات زیر دقت کنید.
?Sen okula gidiyor musun
تو به مدرسه میروی؟
Sen okula gitmiyor musun
تو به مدرسه نمیروی؟
?O ders çalışıyor mu
او درس میخواند؟
?O ders çalışmıyor mu
او درس نمیخواند؟
?Siz yemek yapıyor musunuz
شما آشپزی میکنید؟
?Siz yemek yapmıyor musunuz
شما آشپزی میکنید؟
همانطور که در مثال ها میبینید؛ برای سوالی کردن چه در حالت مثبت و چه در حالت منفی، کافیست بعد از YOR،
پسوند سوالی که همیشه MU است بیایید. ( از آنجایی که YOR ثابت است، پسوند سوالی هم ثابت میماند و همیشه MU است.)
بعد از MU شناسه شخصی میآید.
صرف فعل تا YOR + MUYUM ? آیا من …؟
MUSUN آیا تو …؟
MU آیا او …؟
MUYUZ آیا ما …؟
MUSUNUZ آیا شما …؟
MULAR آیا ایشان …؟
?Onu tanıyor musun
آیا او را می شناسی؟
?Yarın dönmüyor muyuz
آیا فردا برمی گردیم؟
?Siz evleniyor musunuz
آیا شما ازدواج میکنید؟
?Şeyma Hanım çalışmıyor mu
آیا خانم شیما کار نمیکند؟
?Birbirleriyle konuşmuyor mular
آیا باهم حرف نمیزنند؟